trefwoord
Patronen in organisaties en gedrag: herkennen, duiden en doorbreken
Patronen zijn overal om ons heen. Ze zijn als onzichtbare krachten die ons gedrag, onze interacties en zelfs onze organisatiecultuur vormgeven. Maar wat zijn patronen precies, hoe herken je ze, en belangrijker nog: hoe doorbreek je patronen die niet langer effectief zijn? Op deze pagina duiken we diep in de wereld van patronen, met inzichten van toonaangevende experts die ons helpen deze terugkerende structuren te begrijpen en te beïnvloeden.
Wat zijn patronen?
Patronen zijn herhalende structuren of gedragingen die van generatie op generatie worden doorgegeven. Ze zijn te zien in de natuur, in de maatschappij, maar ook in organisaties en in ons persoonlijk gedrag. Patronen ontstaan niet zomaar; ze hebben een functie en zijn het resultaat van een systemische samenhang. Ze vormen als het ware energievelden waarin we onbewust worden gezogen.
Danielle Braun
Patronen
Corporate antropoloog Danielle Braun definieert in haar bestseller 'Patronen' hoe deze terugkerende structuren ontstaan, worden doorgegeven en welke invloed ze hebben. Het boek biedt een uniek antropologisch perspectief op organisatiepatronen en laat zien hoe je ze kunt herkennen, duiden en veranderen.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Het herkennen van patronen in organisaties
Organisaties ontwikkelen door de tijd heen specifieke patronen. Deze kunnen functioneel zijn, maar ook disfunctioneel. Om patronen te herkennen is het vermogen om te 'participatief observeren' essentieel: een wisselwerking tussen meedoen en kijken. Door met zowel een blik van binnenuit (emic) als van buitenaf (etic) naar organisaties te kijken, kunnen we onderliggende patronen identificeren.
Patronen - 'Een rijk bezit'
Nico Jong
In dit artikel wordt uitgelegd hoe patronen schetsmatige ordeningen van de complexe realiteit zijn. We moeten leren om net een niveau dieper te kijken om onderliggende patronen te zien, in plaats van ons bezig te houden met symptoombestrijding. Systeemdenkers stellen dat niets betekenis heeft van zichzelf en dat we alles in context moeten bestuderen.
Auteurs die schrijven over 'patronen'
Verschillende perspectieven op patronen
Er zijn verschillende manieren om naar patronen te kijken. Sommige experts, zoals systeemdenkers, gaan uit van een 'ideaalsituatie' die hersteld moet worden. Antropologen daarentegen stellen dat elke groep een eigen 'ideaal' construeert en er dus meerdere opties zijn. Wat voor de één een perfect patroon is, kan voor de ander onwerkbaar zijn.
SPOTLIGHT: Danielle Braun
Dr. Danielle Braun is een toonaangevende corporate antropoloog die organisaties beter en bezielder maakt. Haar expertise ligt in het herkennen en transformeren van patronen in organisaties. Als directeur van de Academie voor Organisatiecultuur combineert ze antropologische inzichten met praktische organisatiekunde om diepgewortelde patronen bloot te leggen.
Meer over Danielle Braun
Patronen zijn repeterend, op meerdere lagen waarneembaar, hebben een systemische samenhang, vormen energievelden en worden overgedragen.
Uit: Patronen
De impact van ongeschreven regels
Veel organisatiepatronen manifesteren zich in de vorm van ongeschreven regels. Deze impliciete afspraken hebben vaak meer invloed op gedrag dan formele procedures. Ze bepalen wat wel en niet 'gedaan wordt' in een organisatie en zijn cruciaal voor het begrijpen van de onderliggende cultuur.
Annemieke Figee
Léonie van Rijn
Ongeschreven regels
In 'Ongeschreven regels' laten Annemieke Figee en Léonie van Rijn zien hoe deze impliciete regels de teameffectiviteit bepalen. Ze hebben een eigen methodiek ontwikkeld om hardnekkige patronen in teams te doorbreken door juist deze ongeschreven regels centraal te stellen.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
SPOTLIGHT: Annemieke Figee
Annemieke Figee is psycholoog en teamcoach met een missie om complexe teamzaken simpel te houden. Samen met Léonie van Rijn ontwikkelde ze een methodiek om hardnekkige patronen in teams te veranderen door te werken met ongeschreven regels. Haar scherpe analyses helpen teams om zelf hun patronen te doorbreken.
Meer over Annemieke Figee
Systemische patronen begrijpen
Een systemische benadering van patronen kijkt naar de onderlinge verbanden tussen alle onderdelen van een systeem. Vanuit dit perspectief ontstaan patronen niet in isolatie, maar als resultaat van interacties binnen het grotere geheel. Systemisch werken helpt om deze verbanden te zien en effectiever in te grijpen.
Jan Jacob Stam
Bibi Schreuder
Systemisch coachen
In 'Systemisch coachen' leggen Bibi Schreuder en Jan Jacob Stam uit hoe je herhalende interactie- en gedragspatronen binnen sociale systemen kunt herkennen. Het boek wijdt een volledig hoofdstuk aan het doorbreken van patronen en biedt praktische handvatten voor coaches en adviseurs.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Patronen // Laveert tussen gedegen inhoud en verbeelding en verwondering
Sylvie van der Haar
Dit artikel benadrukt het belang van meervoudig partijdig kijken bij het analyseren van patronen. Door verschillende perspectieven in te nemen, kunnen we voorkomen dat we blijven steken in eenzijdige analyses. Het helpt ons te begrijpen dat patronen nooit eenduidig zijn.
Familiepatronen in organisaties
Een fascinerend aspect van patronen is hoe patronen uit ons familiesysteem zich vaak herhalen in onze professionele omgeving. Deze overdracht van familiepatronen naar de werkcontext kan zowel krachtig als belemmerend werken.
Els van Steijn
De fontein, vind je plek
Els van Steijn toont in 'De fontein, vind je plek' hoe patronen uit je familiesysteem zich herhalen in andere levensgebieden en hoe je deze kunt doorbreken. Het boek biedt inzicht in hoe onbewuste loyaliteiten en overgenomen patronen ons professionele leven beïnvloeden.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Leiderschap en familiepatronen
Vooral voor leiders is het waardevol om te begrijpen hoe familiepatronen doorwerken in hun leiderschapsstijl. Onbewust nemen we vaak rollen en gedragspatronen over die we in onze familie hebben gezien of ervaren.
Bas de Kruyff
Systemisch Leiderschap
In 'Systemisch Leiderschap' legt Bas de Kruyff uit hoe leiders vaak patronen uit hun familiesysteem herhalen in hun leiderschap. Door deze verbanden te herkennen, kunnen leiders bewustere keuzes maken en disfunctionele patronen doorbreken.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Het doorbreken van vastgeroeste patronen
Patronen kunnen ons helpen, maar ook beperken. Wanneer bepaalde patronen niet meer effectief zijn, is het belangrijk deze te kunnen doorbreken. Dit vereist echter meer dan alleen inzicht; het vraagt om gerichte interventies en volharding.
Arend Ardon
Cynthia van der Zwan
Wat speelt hier?
In 'Wat speelt hier?' verklaren Arend Ardon en Cynthia van der Zwan belemmerende patronen als oplossingen op systeemniveau die balancerende krachten vormen voor wat uit evenwicht is geraakt. Ze bieden praktische handvatten om deze patronen te doorgronden en te transformeren.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
SPOTLIGHT: Arend Ardon
Arend Ardon is sociaal psycholoog, bedrijfskundige en eigenaar van The Change Studio. Hij is gespecialiseerd in het begeleiden van inspirerende trajecten op het gebied van leiderschap en vernieuwing. Zijn expertise in het doorbreken van cirkelprocessen in organisaties maakt hem een vooraanstaand expert op het gebied van organisatieverandering.
Meer over Arend Ardon
Step your mind - 7 stappen op weg naar een succesvoller leven
Ivo Mijland
In 'Step your mind' laat Ivo Mijland zien hoe je in zeven stappen oude patronen kunt doorbreken. Hij benadrukt dat je zelf altijd invloed hebt en dat de sleutel ligt in het begrijpen van je eigen patronen om zo ook de ander beter te kunnen beïnvloeden.
Innovatieve patronen implementeren
Naast het doorbreken van oude patronen, is het creëren van nieuwe, effectievere patronen minstens zo belangrijk. Dit vraagt om een doordachte aanpak en het vermogen om zowel op individueel als collectief niveau verandering te faciliteren.
Jef Cumps
Sociocratie 3.0
Jef Cumps beschrijft in 'Sociocratie 3.0' hoe je kunt werken met patronen als bouwblokken voor organisatievernieuwing. S3 biedt een verzameling herbruikbare, modulaire patronen die flexibel kunnen worden gecombineerd om specifieke organisatieproblemen op te lossen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Sociocratie 3.0
Patronen hoeven niet star of beperkend te zijn. Juist door ze te zien als flexibele bouwblokken die je bewust kunt inzetten, worden ze krachtige instrumenten voor positieve verandering in plaats van onzichtbare beperkingen.
Organisatieverandering en patroonherkenning
Bij het implementeren van organisatieveranderingen is het essentieel om eerst de onderliggende patronen te begrijpen. Zonder dit inzicht lopen verandertrajecten vaak vast omdat ze tegen diepgewortelde patronen ingaan.
Bianca van Leeuwen
Organisatieverandering, hoe moeilijk kan het zijn
Bianca van Leeuwen wijdt in 'Organisatieverandering, hoe moeilijk kan het zijn' een volledig domein aan het herkennen en doorbreken van patronen die veranderingen in de weg staan. Ze biedt concrete voorbeelden van belemmerende patronen en manieren om daarmee om te gaan.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Verslaafd aan organiseren
Tjip de Jong
Het artikel 'Verslaafd aan organiseren' vergelijkt organisaties met verslavingen aan niet-werkende of nutteloze routines. Het beschrijft hoe disfunctionele organiseerprocessen leiden tot patronen die steeds verder verwijderd raken van wat professionals eigenlijk willen.
De onderliggende stromen
Patronen manifesteren zich niet alleen in zichtbaar gedrag, maar ook in wat onder de oppervlakte speelt. Deze 'onderstroom' bevat vaak de werkelijke drijfveren en dynamieken die bepaalde patronen in stand houden.
Jan ter Bogt
Siets Bakker
Onderstroommanagement
In 'Onderstroommanagement' laten Jan ter Bogt en Siets Bakker zien hoe onderstroomanalyse helpt bij het herkennen en doorbreken van patronen. Door te kijken naar wat er onder de oppervlakte speelt, kunnen dieper liggende patronen worden aangepakt.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Vanzelfzwijgend - ‘Mooie vervlechting van theorie en praktijk’
Charles Engelen
Dit artikel bespreekt hoe emoties in organisaties vaak onbesproken blijven maar wel een belangrijke rol spelen. Door deze 'vanzelfzwijgende' processen bewust te maken, kunnen we patronen doorbreken die anders onzichtbaar blijven.
Innovatieve methoden voor patroonverandering
Er zijn diverse innovatieve methoden ontwikkeld om met patronen te werken. Deze methoden combineren inzichten uit psychologie, antropologie, systeemdenken en gedragsverandering.
Vivian Boumans
Ina Sok
Het Switchboard
In 'Het Switchboard' bieden Ina Sok en Vivian Boumans een praktisch instrumentarium om bestaande patronen te herkennen en doorbreken. Vooral in het deel 'Hoe' wordt expliciet aandacht besteed aan het transformeren van terugkerende gedragsvormen en processen.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Het Switchboard als methode
Het Switchboard biedt een vernieuwende aanpak om complexe, taaie vraagstukken aan te pakken door anders te kijken naar bestaande patronen. De methodiek helpt om situaties die vastzitten weer in beweging te krijgen.
SPOTLIGHT: Ina Sok
Ina Sok combineert als beeldend kunstenaar en voormalig adviseur corporate communicatie bij de AFM een uniek perspectief op organisatiepatronen. Met haar bedrijf Creativity in Company helpt zij organisaties om innovatiever en flexibeler te worden door bestaande patronen te doorbreken.
Meer over Ina Sok
Raymond de Looze
DIY Goeroe
Raymond de Looze wijdt in 'DIY Goeroe' een volledig gangpad aan het herkennen en doorbreken van patronen die ons niet meer dienen. Hij legt uit hoe deze ontstaan en biedt een verfrissende kijk op persoonlijke ontwikkeling zonder standaardoplossingen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Patronen in de bredere samenleving
Patronen beperken zich niet tot organisaties of individuen. Ook op maatschappelijk niveau zijn patronen te herkennen die invloed hebben op hoe we de wereld zien en ermee omgaan.
Fons van Dyck
De toekomst is terug
Fons van Dyck laat in 'De toekomst is terug' zien hoe we patronen kunnen herkennen in de schijnbare chaos om ons heen. Door deze patronen te begrijpen, kunnen we de wereld beter doorgronden en er meer grip op krijgen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
De toekomst is terug
Fons van Dyck
Dit artikel benadrukt hoe inzicht in patronen bevrijdend kan werken. Als we de patronen doorzien, wordt de wereld minder chaotisch en kunnen we bewuster betere keuzes maken voor onze toekomst.
Persoonlijke patronen en zelfbewustzijn
Naast organisatie- en maatschappelijke patronen, heeft ieder mens ook persoonlijke patronen. Bewustwording van deze individuele patronen is vaak de eerste stap naar persoonlijke groei en effectiever functioneren.
Godfried Ijsseling
De zelfbewuste leider
In 'De zelfbewuste leider' beschrijft Godfried IJsseling hoe onze patronen leiden tot zelfvervullende voorspellingen. Door bewustwording van deze mechanismen kunnen leiders effectiever worden en authentiekere keuzes maken.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
De zelfbewuste leider
Zelfbewustzijn is de sleutel tot patroonverandering. Alleen door je eigen patronen te herkennen en te accepteren, kun je bewuste keuzes maken over welke patronen je wilt behouden, versterken of juist doorbreken.
Patronen doorbreken
Fred Rutgers
Dit artikel bespreekt hoe begrip van levenspatronen niet alleen waardevol is voor therapeuten, maar ook voor managers. Door te begrijpen hoe patronen ontstaan en gedrag beïnvloeden, kun je medewerkers beter helpen en begeleiden.
Cultuurpatronen voor duurzame prestaties
Organisaties die duurzaam presteren, blijken vaak gemeenschappelijke cultuurpatronen te hebben. Deze patronen zorgen ervoor dat de organisatie intern in control blijft, toegevoegde waarde levert aan klanten en blijft vernieuwen.
De 6 cultuurpatronen van organisaties die betrouwbaar presteren
Justin van Lopik
Dit artikel beschrijft zes cultuurpatronen van organisaties die betrouwbaar presteren, gebaseerd op inzichten uit High Reliability Organizations (HRO's). Deze cultuurpatronen zorgen voor interne controle, klantwaarde en continue vernieuwing.
Conclusie: De kracht van patronen benutten
Patronen zijn niet goed of slecht; ze zijn hulpmiddelen die ons helpen de complexiteit van het leven te navigeren. Door ze te herkennen, begrijpen en waar nodig te transformeren, kunnen we ze gebruiken als krachtige hefbomen voor positieve verandering en groei, zowel in onszelf als in onze organisaties.
De inzichten van experts zoals Danielle Braun, Annemieke Figee, Arend Ardon en vele anderen laten zien dat het werken met patronen een diepgaand begrip vraagt van menselijk gedrag, organisatiedynamiek en systemische samenhang. Met de juiste kennis en tools kunnen we patronen ombuigen van onzichtbare beperkingen naar bewuste keuzes die ons helpen effectiever te zijn en meer voldoening te ervaren in ons werk en leven.
